Soạn bài Chùm ca dao về quê hương đất nước – Kết nối tri thức 6 Ngữ văn lớp 6 trang 89 sách Kết nối tri thức tập 1

Ca dao là một thể loại quen thuộc trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Những đoạn văn về quê hương đất nước sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 6 của bộ sách Kết nối tri thức.

Vì vậy, Thoidaihaitac.vn sẽ cung cấp tài liệu Sáng tác 6: Chùm ca dao về quê hương đất nước. Xin vui lòng đọc dưới đây để biết chi tiết.

Sáng tác 6: Chùm ca dao về quê hương đất nước

• kiến thức văn học
  • Alexandrine
  • Sáu tám biến thể
  • Từ đồng âm và đa nghĩa
  • hoán dụ
• Soạn bài Giáo khúc dân ca về quê hương đất nước
  • Trước khi đọc
  • Đọc văn bản
  • Sau khi đọc

kiến thức văn học

Alexandrine

• Thể thơ lục bát (6 – 8) là thể thơ mà các câu được sắp xếp theo cặp, có một câu và tám câu.
• Vần trong thể thơ lục bát: Tiếng cuối của dòng thơ lục bát gieo vần với vần của dòng thứ tám, tiếng cuối của dòng thứ tám gieo vần với tiếng cuối của dòng sau.
• Thanh điệu trong câu lục bát: Ở câu sáu và câu tám, thanh thứ sáu và thanh thứ tám là thanh bằng và thanh thứ tư là thanh thanh. Riêng dòng tám, dù âm sáu và âm tám là âm bằng nhưng nếu âm thứ sáu là âm trầm thì âm thứ tám là âm ngang và ngược lại.
• Nhịp thơ lục bát: Câu thơ lục bát thường ngắt nhịp đều (2/2/2, 2/4, 4/4…)

Sáu tám biến thể

Thể lục bát biến thể không hoàn toàn theo quy tắc thơ của thể lục bát thông thường, có sự thay đổi về số tiếng trong các dòng, thay đổi về vần, cách sắp xếp âm thanh, ngắt nhịp.

Từ đồng âm và đa nghĩa

• Từ đồng âm là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau và không có mối quan hệ nào với nhau.
• Một từ đa nghĩa là một từ có hai hoặc nhiều nghĩa có liên quan với nhau.

hoán dụ

Hoán dụ là biện pháp tu từ dùng những từ chỉ sự vật, hiện tượng này để gọi tên sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ gần gũi (gần gũi với nhau) nhằm tăng khả năng gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.

Soạn bài Giáo khúc dân ca về quê hương đất nước

Trước khi đọc

1. Đối với em, quê hương thân yêu là nơi em sinh ra và lớn lên. Những ấn tượng đẹp đẽ, sâu sắc nhất về quê hương: phong cách trữ tình, con người thân thiện, hiểu khách.

2. Bài thơ viết về quê hương mà em thích nhất: Quê hương (Đỗ Trung Quân)

Đọc văn bản

1. Bài 1

Gió thổi cành trúc,
Tiếng chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương.
Khói sương giăng ngàn sương,
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

– Nội dung: Vẻ đẹp của đất Thăng Long xưa

– Những nét đẹp tiêu biểu: chuông Trấn Võ, canh gà Thọ Xương, nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

2. Bài 2

Đường đến Láng bao xa?
Ba ngọn núi và ba đồng bằng.
Này, dừng lại và xem,
Kìa núi Lạng, kìa sông Tầm Cô.

– Nội dung: Vẻ đẹp của xứ Lạng.

– Lời nhắn nhủ phải nhớ quê hương, nguồn cội.

3. Bài 3

Thuyền từ Đông Ba, thuyền qua Đập Đá,
Thuyền về Vĩ Dạ, thẳng ngã ba Sình.
Bỏ qua bóng trăng,
Tiếng hát vang, nặng tình quê.

– Nội dung: Vẻ đẹp của xứ Huế.

– Địa danh tiêu biểu: Đông Ba, Đập Đá. Vĩ Dạ, ngã ba Sình.

– Vẻ đẹp của xứ Huế mộng mơ, yên bình.

Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu hỏi 1. Đọc các câu đồng dao 1,2 và cho biết: Mỗi câu ca dao có mấy câu? Sự phân bố về số tiếng ở mỗi dòng thể hiện đặc điểm gì của thể thơ lục bát?

– Mỗi câu ca dao có 4 dòng.

– Cách phân bổ số tiếng ở mỗi dòng: dòng 1 và dòng 3 có 6 tiếng, dòng 2 và dòng 4 có 8 tiếng.

– Sự phân bố các giọng này cho thấy thể thơ lục bát bao gồm các cặp câu tạo thành một bài thơ.

Câu 2. Đối chiếu với phần Kiến thức ngữ liệu đã nêu ở đầu bài, nhận biết vần, ngắt nhịp, phối hợp thanh điệu trong ca dao 1, 2.

– Bài hát 1:

• Cách gieo vần: đà – gà, Xương – gương.
• Thanh điệu: tiếng Dạ, Xương, Sương, Hò là tiếng bằng; Tre, Võ, Phát, Thai là Thanh Thanh.
• Nhịp thơ: 2/2/2

– Bài hát 2:

• Cách gieo vần: xa – ba, dong – tra
• Thanh điệu: xa, đồng, ngó, Cờ là âm bằng; Lang, núi, lại là Thanh Thành.
• Nhịp thơ: 4/4.

Câu 3. So với hai bài hát đầu, bài ca dao 3 là một biến thể của song thất lục bát. Hãy chỉ ra sự biến thể của thể thơ lục bát trong ca dao này trên các phương diện: số tiếng ở mỗi dòng, vần, sự phối hợp thanh điệu…

– Số tiếng mỗi dòng: Câu 1, 2, 4 là 8 tiếng, câu 3 là 6 tiếng.

– Cách gieo vần: Không theo quy tắc

Câu 4. Trong cụm từ Gương Tây Hồ, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.

– Biện pháp tu từ: ẩn dụ

– Tác dụng: Thể hiện vẻ đẹp của mặt nước Tây Hồ trong xanh, phẳng lặng.

Câu 5. Hãy nêu cảm nhận của em về tình cảm mà tác giả dân gian đã gửi gắm trong thông điệp: “Này em đứng lại xem”. Hãy tìm một số câu ca dao, tục ngữ có dùng từ hoặc có lời nhắn nhủ ai đó.

– Tình cảm mà tác giả dân gian muốn gửi gắm: lời nhắc nhớ quê hương, cội nguồn dân tộc.

– Một số câu ca dao, tục ngữ:

Này, dừng lại và xem,

Kìa vạc nấu, kìa sông.

*

Này, đừng rời bỏ vùng đất hoang
Chân đất bao nhiêu, chân vàng bấy nhiêu.

*

Này em bưng bát cơm đầy
Một hạt đắng dẻo thơm muốn sẻ chia.

Câu 6. Song Đào 3 đã dùng những từ ngữ, hình ảnh nào để miêu tả thiên nhiên xứ Huế? Những từ ngữ và hình ảnh đó giúp em hình dung ra cảnh sông nước ở đây như thế nào.

– Song Đào 3 đã sử dụng các từ ngữ, hình ảnh: Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình, bóng trăng, tiếng hò.

– Cảnh sông nước ở Huế: thơ mộng, êm đềm.

Câu 7. Ca dao trữ tình thường bộc lộ trực tiếp tâm tư, tình cảm của con người. Qua chùm ca dao trên, em cảm nhận được gì về tình cảm của tác giả nhân dân đối với quê hương.

• Tình yêu quê hương đất nước.
• Tự hào về cảnh đẹp quê hương.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) bày tỏ cảm nghĩ về một danh lam thắng cảnh của quê hương em.

gợi ý:

– Mẫu 1: Hà Nội – thủ đô nước Việt Nam quê em. Đó là một thành phố rất lớn và sôi động. Có rất nhiều tòa nhà cao tầng mọc lên san sát nhau. Hai bên đường là những cửa hàng, quán ăn luôn tấp nập người mua kẻ bán. Tại Hà Nội có rất nhiều điểm tham quan nổi tiếng như Hồ Gươm, Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Chùa Một Cột, Văn Miếu, Văn Miếu Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long… thu hút nhiều du khách. Người Hà Nội rất thanh lịch và mến khách. Mỗi mùa Hà Nội lại mang một vẻ đẹp riêng. Hà Nội không chỉ hiện đại mà còn cổ kính. Vẻ đẹp nào cũng khiến người ta mê mẩn. Tôi yêu tất cả mọi thứ về thành phố này.

– Mô hình 2: Chùa Hương là di tích danh lam thắng cảnh, lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của Việt Nam. Vẻ đẹp của Chùa Hương mang một dấu ấn rất riêng, đưa ta đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Tôi đã có dịp đi thăm chùa Hương cùng gia đình vào dịp Tết. Nơi đây khiến tôi cảm thấy rất yêu thích và tự hào. Vẻ đẹp của Chùa Hương nằm ở kiến ​​trúc và khung cảnh thiên nhiên xung quanh. Không chỉ vậy, Chùa Hương chứa đựng những giá trị sâu sắc về văn hóa tâm linh và lịch sử dân tộc. Khi đến với Chùa Hương, con người sẽ cảm nhận được sự thanh thản, nhẹ nhõm trong tâm hồn, cũng như trút bỏ mọi áp lực, căng thẳng trong cuộc sống bộn bề bên ngoài. Có thể khẳng định Chùa Hương là một danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng nổi tiếng của thủ đô Hà Nội.

Xem thêm: Cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương