Tư pháp là gì? Cơ quan tư pháp làm gì?

4. Quyền tư pháp và thực hiện quyền tư pháp theo Hiến pháp năm 2013

Ở nước ta, quyền tư pháp cùng với quyền lập pháp và quyền hành pháp tạo thành quyền lực thống nhất của Nhà nước. quyền và nghĩa vụ phát sinh, bổ sung, thay đổi, chấm dứt quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ, được Tòa án thực hiện theo thủ tục tố tụng nghiêm minh, dân chủ, công khai, công bằng, nhằm khôi phục và duy trì trật tự pháp luật, khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức bị xâm phạm. và các cá nhân, góp phần đảm bảo pháp luật được tôn trọng và tuân thủ nghiêm ngặt. Khoản 3 Điều 2 và Khoản 1 Điều 102 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Quyền lực nhà nước là sự thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp. , hành pháp, tư pháp. ”; “Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp”. Trong phạm vi bài viết này, tác giả giới hạn việc nghiên cứu quyền tư pháp và cơ quan thực thi quyền tư pháp theo tinh thần quy định của Hiến pháp năm 2013, theo đó vẫn còn nhiều cách hiểu khác nhau về pháp luật. Quyền tư pháp và các cơ quan thực hiện quyền tư pháp, vì ngoài các quy định liên quan trong Hiến pháp năm 2013, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về nội dung này.

Nhận thức về quyền tư pháp

Lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến nước ta, quyền tư pháp và cơ quan thực hiện quyền tư pháp được phân định rõ ràng. Tuy nhiên, khái niệm quyền tư pháp vẫn chưa được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền định nghĩa một cách chính thức hoặc giải thích một cách thống nhất, dẫn đến những nhận thức khác nhau về quyền tư pháp. Xung quanh nội dung này, hiện có các nhóm quan điểm sau:

Nhóm quan điểm thứ nhất cho rằng: Quyền tư pháp được hiểu là hoạt động xét xử của Tòa án và hoạt động của các cơ quan, tổ chức khác liên quan trực tiếp đến hoạt động xét xử của Tòa án, nhằm bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, pháp chế, trật tự pháp luật, các quyền hợp pháp và lợi ích của công dân, lợi ích của Nhà nước và xã hội. Theo nhóm quan điểm này, quyền tư pháp không chỉ được thực hiện bởi cơ quan xét xử (tòa án) mà còn được thực hiện bởi Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra và các cơ quan bổ trợ tư pháp, như: Luật sư, Công tố viên, người giám định, tư vấn pháp luật, v.v. Những người giữ quan điểm này, căn cứ vào Nghị quyết 08-NQ / TW ngày 02/01/2002 và Nghị quyết 49-NQ / TW ngày 02/6/2005 của Bộ Tài chính. Đường lối chính trị của chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.

+ Nhóm quan điểm thứ hai: Quyền tư pháp là quyền mà Nhà nước giao cho cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, kinh doanh, thương mại, lao động, … theo trình tự, thủ tục tư pháp, bao gồm cả tố tụng hình sự. thủ tục dân sự, thủ tục hành chính, … Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân, cơ quan thi hành án đều thực hiện quyền tư pháp ở những mức độ khác nhau. Việc thực hiện quyền tư pháp của Tòa án gắn liền với chức năng xét xử và chỉ khi và chỉ khi xét xử, nhưng không bao hàm chức năng điều tra, truy tố và xét xử. Việc thực hiện quyền tư pháp của Tòa án nhân dân chỉ xảy ra khi vụ án được chuyển cho Tòa án xem xét, giải quyết và hoàn toàn độc lập với hoạt động điều tra của Cơ quan điều tra, việc thực hiện quyền công khai. truy tố và kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát. Vì vậy, quyền Tư pháp được hiểu là tập hợp các hoạt động cụ thể do cơ quan tư pháp thực hiện trong hoạt động tố tụng tư pháp, liên quan trực tiếp đến việc giải quyết các vụ án, tranh chấp pháp lý, hướng tới mục đích xét xử. giải quyết các vụ việc, tranh chấp một cách khách quan, đúng đắn và các hoạt động liên quan đến việc thi hành các bản án của Tòa án thuộc về Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án và Thi hành án.

+ Nhóm quan điểm thứ ba: Quyền tư pháp là lĩnh vực quyền lực Nhà nước được thực hiện thông qua trọng tài và xét xử tính đúng đắn, hợp pháp của các hành vi, quyết định áp dụng pháp luật khi có xung đột lợi ích. tranh chấp về quyền và lợi ích giữa các pháp nhân. Theo quan điểm này, chủ thể thực hiện quyền tư pháp chỉ là Tòa án và hoạt động tư pháp chỉ là hoạt động xét xử. Nhắc đến tư pháp là nói đến lĩnh vực hoạt động xét xử của Tòa án và ngược lại. Cùng chung quan điểm này, theo PGS.TS. GS.TSKH Nguyễn Đăng Dung, trong chuyên khảo “Các thiết chế tư pháp trong nhà nước pháp quyền”, NXB Tư pháp, 2004, trang 11, đã viết: “Tư pháp là một lĩnh vực quyền lực nhà nước, được thực hiện thông qua trọng tài và xét xử tính đúng đắn, hợp pháp của các hành vi, quyết định hợp pháp khi có tranh chấp về quyền và lợi ích. lợi ích giữa các chủ thể pháp luật ”.

5. Cơ quan tư pháp ở Việt Nam là gì?

Hệ thống tư pháp ở Việt Nam bao gồm các cơ quan sau:

• Viện kiểm sát nhân dân: Là cơ quan tư pháp, giữ quyền công tố trong bộ máy nhà nước Việt Nam, có chức năng kiểm soát các hoạt động tư pháp ở Việt Nam. Viện kiểm sát nhân dân được chia thành bốn cấp: Cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh và cấp huyện; đối với các Viện kiểm sát quân sự có các Viện kiểm sát trung ương, quân khu và các Viện kiểm sát khu vực.
• Tòa án nhân dân: Là cơ quan tư pháp, giữ vai trò xét xử (dân sự, hình sự, hành chính) và thực hiện quyền tư pháp ở Việt Nam. Cũng giống như Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân cũng được chia thành 4 cấp: Tối cao, Cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện (đối với các tòa án quân sự thì có cấp trung ương, cấp quân khu và cấp khu vực).

6. Viện kiểm sát có phải là cơ quan tư pháp không?

Qua các dẫn chứng ở Mục 5, chúng ta có thể thấy Viện kiểm sát là cơ quan xét xử trong hệ thống tư pháp Việt Nam. Viện kiểm sát thực hiện hai chức năng:

• Chức năng thực hành quyền công tố: Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự nhằm thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm. , kiến ​​nghị khởi tố và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự.
• Chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp: Kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân nhằm kiểm tra tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp.

7. Bộ Tư pháp có phải là cơ quan tư pháp không?

Bộ máy nhà nước hiện nay của nước ta về cơ bản được chia thành hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước, hệ thống cơ quan hành pháp và hệ thống cơ quan tư pháp.

Trong đó, hệ thống cơ quan hành chính nhà nước hiện nay bao gồm:

• Chính phủ: Đây là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của Việt Nam. Hỗ trợ Chính phủ là các Bộ, cơ quan ngang Bộ như Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng,… Ngoài ra còn có các cơ quan thuộc Chính phủ như Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam,…
• UBND các cấp (Cũng giống như HĐND, UBND cũng được tổ chức ở cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã): Đây là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

Như vậy, những phân tích trên có thể khẳng định rằng Bộ Tư pháp tuy mang danh nghĩa Tư pháp nhưng không phải là cơ quan tư pháp mà Bộ Tư pháp là cơ quan hành pháp.

Bộ Tư pháp là cơ quan của Chính phủ, thực hiện các chức năng sau đây:

• Quản lý nhà nước về công tác xây dựng, thi hành pháp luật, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, kiểm soát thủ tục hành chính, phổ biến, giáo dục pháp luật;
• Quản lý nhà nước về thi hành án dân sự, thi hành án hành chính, hành chính tư pháp, tương trợ tư pháp, bồi thường nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính và thi hành án và các công tác tư pháp khác trong lĩnh vực pháp luật. trên toàn quốc;
• Quản lý việc thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính;
• Quản lý nhà nước đối với các dịch vụ công thuộc các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ.

Bài viết này đã trả lời các câu hỏi về Công lý là gì? Cơ quan tư pháp làm gì? Mời các bạn tham khảo thêm các bài viết khác tại mục Hành chính trong chuyên mục Hỏi đáp pháp luật của Thoidaihaitac.vn.

• Công chức là gì? Viên chức là gì?
• Thị thực là gì?